Η χρυσή αναλογία

To μυστικό της τέχνης ισχυρίζονται πως γνωρίζουν ακαδημαϊκοί στις ΗΠΑ, το οποίο δεν είναι άλλο από τη χρυσή αναλογία. Η τελευταία θεωρείται ότι καθοδήγησε καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες ανά τους αιώνες - από τον Leonardo da Vinci μέχρι τον Le Corbusier.

Η χρυσή αναλογία, η οποία θεωρείται ότι αποτελεί το κλειδί για την καλαισθησία στην τέχνη, είναι κατά πολλούς η μέθοδος που χρησιμοποίησε ο da Vinci όταν ζωγράφιζε τη Μόνα Λίζα. Ο Ολλανδός ζωγράφος Mondrian τη χρησιμοποίησε στις αφηρημένες συνθέσεις του, όπως και ο Salvador Dali στο αριστούργημα του "Το Μυστήριο του Μυστικού Δείπνου".

Ένας Αμερικανός ακαδημαϊκός υποστηρίζει ότι έχει ανακαλύψει το λόγο για τον οποίο η χρυσή αναλογία ευχαριστεί το μάτι. Σύμφωνα με τον Adrian Bejan, καθηγητή μηχανολογίας στο Πανεπιστήμιο Duke, στο Durham, της Βόρειας Καρολίνας, το ανθρώπινο μάτι είναι ικανό να ερμηνεύει μια εικόνα που χαρακτηρίζεται από τη χρυσή αναλογία ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη.

Ο Bejan υποστηρίζει ότι ο κόσμος ενός ζώου – στην περίπτωση του ανθρώπου σε μια γκαλερί ή μιας αντιλόπης στη σαβάνα - είναι προσανατολισμένος οριζόντιος. Για την αντιλόπη που διερευνά τον ορίζοντα, ο κίνδυνος έρχεται συνήθως από τα πλάγια ή από πίσω, όχι από κάτω ή από πάνω. Συνεπώς, το πεδίο της όρασης της έχει εξελιχθεί ανάλογα. Όπως υποστηρίζει ο ίδιος, με την εξέλιξη της όρασης, τα ζώα έγιναν εξυπνότερα και ασφαλέστερα, αφού κατόρθωσαν να βλέπουν καλύτερα και να μετακινούνται ταχύτερα.
Μιλώντας στην εφημερίδα Guardian σημειώνει ότι "είναι γνωστό ότι τα μάτια μπορούν να επεξεργαστούν πληροφορίες πιο αποτελεσματικά όταν εξετάζουν από τη μία πλευρά στην άλλη, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει όταν αυτό γίνεται από πάνω προς τα κάτω. Όταν παρατηρήσει κανείς ανθρώπους που κατασκευάζουν και ζωγραφίζουν, θα δουν τις αναλογίες αυτές παντού".

Πολλοί καλλιτέχνες από την Αναγέννηση δημιούργησαν τα έργα τους σύμφωνα με τη χρυσή ή «θεία αναλογία», ιδίως υπό τη μορφή του χρυσού ορθογωνίου, η οποία χαρακτηρίζει το έργο του da Vinci. Για τον da Vinci αποτελεί ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με πλάτος μιάμιση φορά το μήκος του.

Στο παραπάνω μοντέλο βασίζονται η Μόνα Λίζα και ο Παρθενώνας στην Αθήνα. Ωστόσο, ο Ελβετός αρχιτέκτονας Le Corbusier το χρησιμοποίησε για το σύστημα Modulor για την αρχιτεκτονική κλίμακά του, ενώ ο Νταλί για το "Μυστήριο του Μυστικού Δείπνου". Για τον Παρθενώνα λέγεται πως η πρόσοψή του οριοθετείται από χρυσά ορθογώνια, αν και ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι αυτό είναι μια σύμπτωση.

Σύμφωνα με τον Bejan, αυτά τα επιχειρήματα είναι ακαδημαϊκά. Είτε εκ προθέσεως ή μη, η χρυσή αναλογία αντιπροσωπεύει την καλύτερη αναλογία για τη μεταφορά προς τον εγκέφαλο. Όπως τονίζει: "Αυτή είναι η καλύτερη ροή διαμόρφωσης για τις εικόνες από το σχέδιο στον εγκέφαλο και εκδηλώνεται συχνά σε ανθρώπους που τα σχήματα τους δίνουν την εντύπωση ότι είναι κατασκευασμένα με τη χρυσή αναλογία".

"Θέλουμε πραγματικά να προχωρήσουμε, να καταγράψουμε και να κατανοήσουμε τα πράγματα. Τα σχήματα που μοιάζουν με τη χρυσή αναλογία διευκολύνουν τη σάρωση των εικόνων και η αποστολή τους μέσω των οργάνων όρασης στον εγκέφαλο. Τα ζώα ενστικτωδώς αισθάνονται καλύτερα όταν βοηθιούνται και νιώθουν ευχαρίστηση όταν βρίσκουν τροφή και καταφύγιο ή έναν σύντροφο. Όταν βλέπουμε αναλογίες βασισμένες στην χρυσή αναλογία, αισθανόμαστε χαρά, η οποία αποκαλείται ομορφιά".

Ο Bejan, ένας βραβευμένος μηχανικός που το 1996 ανέπτυξε ένα νέο νόμο της φυσικής που διέπει το σχεδιασμό της ύλης καθώς κινείται μέσω του αέρα και του νερού, πιστεύει ότι αυτός ο "κατασκευαστικός νόμος" διέπει τα συστήματα που εξελίσσονται στο χρόνο, από τα αυτοκίνητα σε κίνηση και τη κυκλοφορία του αίματος, μέχρι την εξέλιξη της όρασης".

Η όραση και η γνώση εξελίσσονται ταυτόχρονα λέει ο Bejan. "H λογική αποτελεί τον όρο για την κατασκευαστική εξέλιξη της αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου, κάθε λεπτό και κάθε στιγμή. Η σκέψη μετατρέπεται σε γνώση, και η τελευταία στη συνέχεια σε περισσότερο αποτελεσματική σκέψη. Το να γίνεται κάποιος πιο έξυπνος σημαίνει πως ο κατασκευαστικός νόμος βρίσκεται σε δράση".
Νωρίτερα φέτος, σε ένα έγγραφο που δημοσιεύθηκε στο Journal of Experimental Biology, ο Bejan απέδειξε πως ο νόμος αυτός ήταν πίσω από τη θεωρία του ότι η ελίτ των αθλητών είχε γίνει ψηλότερη, με περισσότερο όγκο και πιο γρήγορη τα τελευταία 100 χρόνια. Η τελευταία εφαρμογή του κατασκευαστικού νόμου είναι η εξήγηση της χρυσής αναλογίας, η οποία δημοσιοποιήθηκε στο διαδίκτυο στο International Journal of Design & Φύση και Ecodynamics.

Πηγή: Guardian